Restorasyon kelimesi; bozulmuş, zarar görmüş yapıları aslına uygun şekilde onarmak anlamına gelmektedir.
Bizim konumuz olan Hasar Restorasyonu ise; doğal afetler, yangın, sel ve benzeri felaketlerin ardından ortaya çıkan maddi zararları gidermek, etkilenen alanları eski fonksiyonel durumlarına geri döndürmek amacıyla uygulanan kapsamlı bir süreçtir.
Bu süreç, öncelikle uzman ekiplerin zarar görmüş alanları detaylı bir şekilde değerlendirmesi ve planlamasıyla başlar.
Hasarın türüne ve büyüklüğüne bağlı olarak, koruyucu tedbir, temizlik, onarım ve yeniden inşa aşamalarını içerir.
Hasar restorasyonu, sadece maddi kayıpları telafi etmekle kalmaz, aynı zamanda işletmelerin ve buna bağlı olarak bireylerin felaket sonrası toparlanmasına da katkı sağlar.
Restorasyon hangi adımlardan oluşur?
- Hasar Bildirimi, Keşif ve Rapor
- Koruyucu Tedbirlerin Alınması
- Enkaz Kaldırma ve Bertaraf
- Makine ve Yapısal İşlemler
- Emtia Kurtarma İşlemleri
- Test, Ölçüm ve Kalite Kontrol
Hasar Bildirimi, Keşif ve Raporlama
Ekspertiz firmasının hasar bildiriminde yer alan bilgiler veya sigortalıdan randevu alındığı aşamada öğrenilen bilgiler hasarın kapsamıdır. Bu detaylar keşif öncesinde hangi yetkinlikte mühendis veya uzman ile keşif yapılması gerektiğine karar vermek için çok önemlidir.
Keşfin doğru yapılması, hasar türüne göre uzman tarafından incelenmesi, fiyatın ve işleyişin doğru olması anlamına gelmektedir.
Hasarın detayı öğrenildikten sonra oluşturulan uzman keşif ekipleri, felaketin etkilediği bölgeye ulaşarak zararın boyutunu değerlendirir.
Hasarın değerlendirilmesini takiben hazırlanan raporda genel olarak; zararın boyutu, etkilenen bölgeler, alınması gereken önlemler, müdahale yöntemleri, kullanılacak özel ekipmanlar, işin yapılış şekli, işin yapım süresi ve fiyat yer almaktadır.
İşin onaylanmasından sonra öncelikle sigortalı ile iş birliği ve planlama yapılır, ardından koruyucu tedbirler alınarak süreç başlar.
Koruyucu Tedbirlerin Alınması
Çökme, yıkılma gibi risklerin kontrol altına alınarak, restorasyon sürecinde insan sağlığına veya farklı bir hasara yol açılmaması önemlidir.
Sağlığa zararlı atıkların temizlenmesi ve ortamın yaşanabilir hale getirilmesi restorasyon firması çalışanlarını ve sigortalıyı rahatlatacaktır.
Özel imalat pratik çadır sistemleri ile kapalı izole alanlar oluşturularak emtianın zarar görmemesi sağlanabilir.
Makine ve ekipmanların koruyucu bakımlarının yapılması;
Sel hasarlarında derelerin taşması, temiz ve pis su giderlerinin patlaması sebebiyle yüzlerce bakteri oluşmaktadır. Yangın hasarlarında ise kablo, boya, plastik, ahşap vb. birçok malzeme söndürme işleminde uygulanan su ile birlikte makinelere nüfuz etmektedir. Bu durum özellikle elektronik ve mekanik aksamlarda hızlıca korozyona sebep olacaktır.
Korozyon metal /metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal etkilerle aşınma durumudur. Bu aşınma ortamdaki nem oranı ile doğru orantılı olarak hızla ilerler ve elektronik kartlarda komponenet lehimlerinin kopması, motorlarda sargı izolasyonunun zarar görmesi, kontrol panellerinde hassas film kabloların enerji geçirmemesi, otomasyon sistemlerinde soket ve pinlerin aşınması ile haberleşmenin sağlanamaması gibi birçok hasara sebep olacaktır.
Makinelerde korozyon önleyici çalışmalar kısaca; yüzeylerde veya bağlantılarda bulunan kalıntıların temizlenmesi, yüzeylerin özel korozyon önleyici kimyasal ile kaplanması ve bulunduğu ortam neminin kontrol altına alınmasıdır.
Enkaz Kaldırma ve Bertaraf
Enkaz kaldırma işlemi hasar mahallinde zarar görerek, kullanılamaz duruma gelen malzemelerin ortamdan uzaklaştırılmasını amaçlar.
Bu işlemin iş güvenliği kurallarına uygun olarak, uzman ekipler tarafından yapılması, zarar görmeyen alanların korunması, restorasyonun planlandığı süre ve maliyetlerde tamamlanması, sökümü zor materyallerin farklı hasara yol açmaması açısından önemlidir.
Uzmanlık isteyen sökme, kesme, kaynak gibi işlerin yapılması enkaz kaldırma işleminin olmazsa olmazıdır. Dolayısı ile yeterli uzmanlık bilgisine ve sertifikasyona sahip personeller ile kaldırma, taşıma, yükleme gibi ekipmanlara sahip bir firmanın işlemi gerçekleştirmesi hem iş kazalarını, hem de maddi kayıpları önleyecektir.
Yangın sonrasında oluşan atıklar çevre mühendisi tarafından değerlendirilir, atığın tehlike türü belirlenir, bertaraf için yeterli lisansa sahip tesis belirlenerek, lisanslı araçlar ile atıkların ilgili tesiste bertaraf edilmesi işlemi yapılır. Bu süreçlerin işin uzmanı tarafından koordine edilmesi ve yeterli lisans ve akreditasyona sahip tesisler ile anlaşılması çevresel zararları da önlemektedir.
Örneğin; Patlama ve yangın sonrasında zarar gören üretim hattının, bilgisiz kişiler tarafından sökülmesi, hasar nedeniyle orijinal formundan çıkmış bir konveyör içerisinde işçinin sıkışarak yaralanmasına hatta ölümüne bile sebep olabilecektir.
Bimtes personelinin dosyasında hazır bulunan bazı iş güvenliği belgeleri;
- Kimlik
- Sgk İşe Giriş Bildirgesi
- Adli Sicil Belgesi
- Sağlık EK-2 Formu
- Sağlık Muayene Formu
- Yüksekte Çalışma Belgesi
- Yüksekte Çalışma Taahhütü
- İş Güvenliği Taahhütü
- İş Başı ve Oryantasyon Formu
- Öğrenim Belgesi
- Mesleki Yeterlilik Belgesi
- Mesleki Yeterlilik Kimliği
- Kişisel Koruyucu Donanım Zimmet Tutanağı
Makine, Ekipman ve Yapısal Restorasyon İşlemi
Hasar görmüş makine yüzeylerinde bulunan partiküller vakum makineleri ile alınarak işlem başlar. Uygulama yapılacak yüzeyin türüne göre özel olarak üretilen kimyasallar kullanılarak temizlik işlemi yapılır. Temizlik işlemi sırasında kullanılan kimyasal asit içerikli ise baz, baz içerikli ise asit kullanılarak nötralize edilir. Durulama işlemi de-iyonize su ile yapıldıktan sonra hareketli aksamlara korozyon önleyici kaplama yapılır.
Bu uygulamaların makinenin tüm bölümlerinde yapılabilmesi için gerekli görülen kısımlar de-monte edilir ve derinlemesine kimyasal temizlik işlemi yapılır.
Makinelerde yapılan işlemlerden sonra yetkili servis tarafından veya tarafımızca makinelerin onarımları yapılarak devreye alma işlemi gerçekleştirilir.
Binaların ve altyapının kimyasal temizlik işlemleri yüzeyde bulunan partiküller alındıktan sonra materyalin türüne ve kalıntının yoğunluğuna göre belirlenir. Bu yöntemler basınçlı kimyasal uygulama, köpük uygulama, püskürtme yöntemi ve son dönemde kullanılmaya başlanan lazer yöntemi ile olabilmektedir.
Yapısal temizlik işlemleri uygulandıktan sonra gerekli olması durumunda nem alma ve kurutma işlemleri yapılır ve yapıda onarım işlemleri başlar.
Uzman ekipler, etkilenen alanları eski işlevsel durumlarına geri getirmek için gerekli inşaat ve onarım işlemlerini yapının hasar öncesi durumuna uygun olarak gerçekleştirir.
Emtia Kurtarma İşlemleri
Hasardan etkilenen ve sigortalının mamül, yarı mamül konumunda bulunan emtialarının temizlenerek kurtarılması; işletmenin faaliyetlerine devam etmesi, müşteri kaybına uğramaması ve hasarın büyümemesini sağlamaktadır.
Kurtarılması mümkün değil gibi görünen tıp sektöründe kullanılan bebek kuvözlerinin temizliği ve bakterilerden arındırılması, gıda işletmesinde üretilen ambalajlı ürünlerin temizlenerek kurtarılması, satışı yapılmış nakliye bekleyen makinelerin temizlik ile hazır hale getirilmesi, özel tasarım kıyafetlerde oluşan kokuların giderilmesi bazı örneklerdir.
Emtianın materyal türüne göre ultrasonik banyolama yöntemiyle, özel nem alma ve kurutma yöntemleriyle veya ölçülendirilmiş ozonlama yöntemleri ile emtialar kurtarılabilmektedir.
Test, Ölçüm ve Kalite Kontrol
Restorasyonun ardından, sürecin başarılı bir şekilde tamamlanması için bu adımda test, ölçüm ve kalite kontrol yapılır.
Makineler ile ilgili restorasyon süreci tamamlandığında enerji verilebilmesi için kısa devre, geçirgenlik ve izolasyon değerleri ölçülür. Ölçüm sonrasında kontrollü olarak devreye alma işlemi gerçekleşir.
Ortamın veya emtianın temizliği sonrasında gerekli işletmelerde bakteri ölçümü yapılır.
Nem alma işlemlerinden sonra nem oranı ve sıcaklık ölçümleri yapılır.
Ozonlama işleminden sonra ise oksijen ölçümü yapılarak yaşam alanı kullanıma açılır.
Tüm restorasyon süreci başından sonuna uzman ekip liderleri ve yöneticiler tarafından değerlendirilerek kalite kontrol altında tutulur.
Birol Bingöl
YÖNETİM KURULU ÜYESİ
HASAR RESTORASYON DERNEĞİ
HRD